PIĄTEK 24 Marca 2023
Miejsce: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, sala 152 G, al. Niepodległości 162
Transmisja: YouTube
Język: francuski, polski (tłumaczenie symultaniczne)
Wydarzenie organizowane we współpracy ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie.
EKONOMIA: Ekonomia narracyjna
Konferencja została objęta Patronatem Honorowym JM Rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
9.30-10.00 Rejestracja uczestników
Link do rejestracji na wydarzenie dla osób spoza SGH.
10.00-10.10 Powitanie gości: Mariusz J. Sielski, rzecznik prasowy Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
10.10-10.30 Otwarcie konferencji
10.30-12.30 Prezentacja naukowa
Przewodnicząca: dr hab. prof. SGH Małgorzata Molęda-Zdziech, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
13.30-15.30 Debata: Ekonomia narracyjna jako wyzwanie dla nauk społecznych
Dyskutanci: dr hab. Patrice Baubeau, Alicja Defratyka, prof. Hervé Dumez, prof. Krzysztof Malaga, dr hab. prof. UW Kacper Pobłocki, prof. Angelo Riva, dr hab. prof. SGH Aleksander Sulejewicz
Moderator: prof. Mariusz Próchniak, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
15.30-15.50 Podsumowanie: prof. Mariusz Próchniak, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
16.00-16.30 Koncert Chóru Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
Opis
Na przestrzeni kilku ostatnich dekad, w humanistyce i licznych naukach społecznych badanie „narracji” coraz częściej stawało się ważnym przedmiotem rozważań. Starania te odzwierciedlają rosnące przekonanie, że jednostki ludzkie mają naturalną skłonność do myślenia narracjami. Psychologowie wskazują, że używamy narracji, gdy rozważamy i podejmujemy decyzje moralne. Narracje stanowią bowiem sposób pojmowania świata, odgrywają ważną rolę w kształtowaniu i wyrażaniu tożsamości, światopoglądu i ideologii. W Global Language Monitor w 2017 r. słowo „narrative” (récit, narration) zajęło drugie miejsce jako „słowo roku” („Word of the Year”).
W tym samym roku, Robert Shiller, noblista z ekonomii w 2013 r. i ustępujący prezydent Amerykańskiego Towarzystwa Ekonomicznego (American Economic Association) zaanonsował na styczniowym zjeździe Towarzystwa powstanie ”ekonomii narracyjnej”. Wówczas dał jej pierwszy wykład, poszerzony następnie w wydanej w 2019 r. książce „Narrative Economics: How Stories Go Viral and Drive Major Economic Events” (polski tytuł: „Ekonomia narracyjna: Jak historie rozprzestrzeniają się i powodują ważne zdarzenia ekonomiczne”).
W przemówieniu inauguracyjnym podkreślił potrzebę szerszego otwarcia się ekonomistów na czynniki oddziałujące na zachowania ludzi. Głównym jego przesłaniem było stwierdzenie, że „Narracja ma znaczenie”. We wspomaganych ekonometrią modelach próbujących przewidywać rzeczywiste zachowania gospodarki, czynniki społeczno-polityczne nie są uwzględniane w wystarczającym stopniu, zatem często modele te zawodzą.
Rok akademicki 2022/2023 w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie rozpoczął się od wykładu inauguracyjnego pt. „Narracyjność ekonomii”, wygłoszonego przez dr hab. Aleksandra Sulejewicza. Tematyka spotkała się z wielkim zainteresowaniem. Dlatego w ramach Tygodnia Nauki w 2023 roku, współorganizowanym z Ośrodkiem Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich Uniwersytetu Warszawskiego (OKFiSF UW), dzień poświęcony ekonomii pragniemy poświęcić właśnie tym zagadnieniom: czym jest ekonomia narracyjna? Czy mamy do czynienia z nowym paradygmatem? Na ile ekonomia może i powinna sięgać po dorobek innych nauk społecznych, aby wzmocnić swoją moc wyjaśniającą i predykcyjną oraz dotrzeć ze swoim przekazem do opinii społecznej?
Manuel Castells określił wiek XXI jako wiek „władzy komunikacji”. Intensywny rozwój nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, dostarcza naukowcom mnóstwa danych oraz cennych narzędzi do badania, popularyzacji i mediatyzacji dokonań naukowych, Stwarza jednak również pułapki i zagrożenia w postaci tabloidyzacji wiedzy, jej zbytniego upraszczania.
W jaki sposób zatem ekonomiści komunikują swoje analizy, tak by obywatele rozumieli ekonomiczne mechanizmy? Jak sami budują narracje w ekonomii? Na te pytania będziemy poszukiwać odpowiedzi w gronie zaproszonych ekonomistów, historyków gospodarczych, socjologów ekonomicznych 24 marca 2023 w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie podczas konferencji „Ekonomia narracyjna”.
ABSTRAKTY
Aleksander Sulejewicz: Podejście narracyjne w ekonomii i pluralizm metodologiczny
Narracje w ekonomii to nie jest pomysł nowy i towarzyszy on ekonomistom, mniej lub bardziej świadomym praktyk językowych, od zarania dyscypliny. W wykładanej studentom ekonomii nawiązujemy do „ojca” ekonomii politycznej, Adama Smitha, który zaczął swoją karierę akademicką od wykładów z retoryki i wśród stylów perswazji wymieniał opis i narrację, obok i w opozycji do języka nauki. 250 lat później pojawiła się „ekonomia narracyjna”, określenie upowszechnione zaledwie kilka lat temu przez noblistę Roberta J. Shillera jako podejście wykorzystujące techniki analizy tekstu, zwracające uwagę na opowieści (stories) zastępujące i/lub towarzyszące modelowym lub ekonometrycznym analizom. Otworzyło się „okno” zwrotu narracyjnego (narrative turn), obserwowanego w ostatnim dwudziestoleciu XX w. w humanistyce i naukach społecznych, obecnie także w ekonomii głównego nurtu. W ekonomii zwykliśmy traktować zjawiska tego rodzaju jako innowacje. Tu pragniemy zasygnalizować, iż ujmowanie na różne sposoby narracyjności ekonomii jest innowacją w ekonomii głównego nurtu. Podsumowując naszą argumentację:
Hervé Dumez: Narracja i teoretyzowanie w ekonomii
Powiązania między narracją a teoretyzowaniem w ekonomii i zarządzaniu mogą mieć różnorodny charakter. Po pierwsze, teoria może po prostu obejść się bez narracji. Po drugie „artykuł ekonomiczny” może rozwinąć model i zawierać we wstępie narrację wiarygodności. Po trzecie można szukać równowagi, aby zrównać narrację i teoretyzowanie (do czego właśnie dążą obecne „narracje analityczne”). Wreszcie, po czwarte narracja może odgrywać heurystyczną rolę w generowaniu hipotez (hypothesis generating case-study, Lijphart ; heuristic case study, Eckstein). Jak zatem powinna być rozumiana narracja?
Anna Pastwa: Jak przedsiębiorcy przekonują tłumy? Algorytmy uczenia maszynowego w analizie narracji biznesowych
Umiejętne wykorzystanie narracji odgrywa kluczową rolę w komunikacji przedsiębiorców z inwestorami, m.in., w budowaniu reputacji, kreowaniu wizerunku czy też sygnalizowaniu strategii. Analiza tekstów dokumentów takich jak raporty finansowe, prospekty emisyjne czy opisy kampanii crowdfundingowych, może pomóc w zrozumieniu, jak przy pomocy narracji przedsiębiorcy próbują wpłynąć na decyzje inwestorów. Szczególne zainteresowanie budzi identyfikacja tych elementów, które powiązane są z lepszymi wynikami finansowymi firm, bądź większą szansą na pozyskanie wymaganego kapitału do zrealizowania innowacyjnych przedsięwzięć. Ze względu na dużą ilość danych tekstowych dostępnych w postaci cyfrowej coraz bardziej popularna staje się automatyczna analiza tekstu, w tym wykorzystanie algorytmów uczenia maszynowego. Podsumowanie charakterystyk komunikacji takich jak długość dokumentu pozwala na określenie ilości przekazywanej informacji. Metody słownikowe służą do opracowania prostych wskaźników jakościowych, m.in., sentymentu. Bardziej zaawansowane techniki, jak na przykład analiza wątków (ang. topic modeling), pozwalają na odkrywanie i kwantyfikację ukrytych struktur znaczeniowych poprzez statystyczne grupowanie słów. Do przedstawienia przykładów użycia tych technik posłużą wnioski z analizy dużego zbioru białych ksiąg (whitepapers) Pierwotnych Ofert Kryptowalut (Initial Coin Offering, ICO), które stanowią swoisty biznesplan przyszłego produktu lub technologii. W przeciwieństwie do prospektów emisyjnych, białe księgi ICO są zazwyczaj publikowane samodzielnie przez przedsiębiorców bez zewnętrznej kontroli czy uregulowania w przepisach prawa treści w nich zawartych. Z tym związanych jest szereg ryzyk dla potencjalnych inwestorów będących konsekwencją asymetrii informacji i możliwością oszustw. Identyfikacja wymiarów narracji białych ksiąg niosących wartość informacyjną pozwalającą wyjaśnić sukces ICO może zatem przyczynić się do zmniejszenia tych ryzyk.
Angelo Riva: Narracja w celu legitymizacji. Transakcje terminowe na Giełdzie Paryskiej w XIX wieku
Wbrew przewidywaniom Law and Finance, Giełda Paryska pozostawała rynkiem bardzo płynnym na początku XX wieku: wolumen obrotu stanowił czterokrotność francuskiego PKB. Wynikało to głównie z obrotu transakcjami terminowymi. Giełda rozwinęła się zwłaszcza jako rynek transakcji terminowych, mimo zakazu tych operacji, utożsamianych z grami losowymi, uznawanych za wyłącznie spekulacyjne. Korporacja, która prowadziła Giełdę – Compagnie des Agents de Change – odegrała kluczową rolę w legitymizacji i legalizacji tych zasymilowanych operacji, ułatwiając tworzenie korzystnej narracji dla tych operacji. Ustawa legalizacyjna z 1885 roku dała początek nowej gałęzi prawa („prawo papierów wartościowych”) i utorowała drogę do rozkwitu Giełdy Paryskiej na początku XX wieku.
Patrice Baubeau: Teleskop do góry nogami: Senat, długa historia „afer” finansowych i ślepota na kryzys lat 30. XX w.
Kryzys lat 30. był we Francji znacznie poważniejszy niż historycy od dawna przyznają, a towarzyszyła mu, podobnie jak w innych krajach uprzemysłowionych, fala bankructw banków i trudności monetarnych (Baubeau, Riva, Monnet, Ungaro, 2021). Jednak niewidoczny charakter tego kryzysu finansowego wynika nie tylko z braku odpowiednich źródeł dostępnych dla historyków: wynika on również z bardzo niedoskonałej natury ówczesnej statystyki i przestarzałych koncepcji politycznych i polityki finansowej (Baubeau i Riva, 2020). Jednak wbrew temu, co często pisano (Andrieu, 1990), władze polityczne wyraźnie dostrzegły istnienie trudności i próbowały na nie odpowiedzieć poprzez działania legislacyjne i rządowe. Musimy więc zrozumieć, dlaczego z jednej strony te działania nie miały wpływu na dotkliwość i czas trwania kryzysu, a z drugiej strony, dlaczego pozostawiły trwałe wrażenie, że siły polityczne pozostały bezwładne wobec kryzysu. Aby odpowiedzieć na te pytania, analiza postawy Senatu w okresie międzywojennym pozwala ukazać zarówno wagę tych kwestii w agendzie tej izby parlamentu, jak i sposób, w jaki jej działalność legislacyjna i polityczna wpisała się w „narracje”, które uniemożliwiły nam rozpoznanie prawdziwej charakterystyki kryzysu i jego konsekwencji. Kiedy po drugiej wojnie światowej ekonomiści i historycy starali się zrozumieć, jakie były reakcje na kryzys lat trzydziestych, z braku odniesienia w publikacjach i archiwach tematów i narzędzi, które pomogłyby zrozumieć ówczesną epokę, doszli do wniosku, że zwyciężyła bezczynność. W międzyczasie pojawiła się inna narracja o kryzysie i działaniach politycznych, wymazując niejako niedawną przeszłość.
BIOGRAMY
Patrice Baubeau
Wykładowca współczesnej historii gospodarczej na Uniwersytecie Paris Nanterre/IDHE.S (UMR 8533). Jego praca koncentruje się głównie na bankowości i pieniądzu. Od 2022 roku kieruje zbiorowym projektem badawczym dotyczącym eksploatacji prasy cyfrowej w celu rekonstrukcji ewolucji opinii publicznej w latach 1880-1940 – projekt ISOCO wspierany przez Ministerstwo Kultury Francji. Ostatnie publikacje: L’or : précieux, superbe, ductile, mais cassant ? Questions préliminaires sur un problème de la fin du xixe siècle, Bulletin de la SFN, 77/02 luty 2022, s. 51-57; Du brin à la pelote : Des archives, de la banque, de la monnaie et de l’Europe…, [in:] Explorer les archive set écrire l’Histoire. Autour de Roger Nougaret, Genève, Droz, 2022, s. 261-270; Une banque pour les dommages de guerre ? Le Crédit national pour la réparation des dommages causés par la guerre , un agent financier public face aux risques collectifs majeurs, [in:] Xavier Perrot Guillaume Richard (dir.) Dommages de guerre et responsabilité de l’Etat, Limoges, Presses universitaires de Limoges, 2022, s. 277-295.
Alicja Defratyka
Ekonomistka, autorka projektu ciekaweliczby.pl. Od kilku lat rozwija projekt ciekaweliczby.pl i za pomocą liczb stara się w prosty sposób tłumaczyć różne zjawiska społeczno-ekonomiczne, oparte na konkretnych danych liczbowych oraz wynikach badań społecznych. Ukończyła Szkołę Główną Handlową w Warszawie. Absolwentka studiów podyplomowych Akademii Psychologii Przywództwa na Politechnice Warszawskiej oraz Praktycznej Psychologii Społecznej na Uniwersytecie SWPS. Pracowała m.in. w Fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju FOR, ośrodku analitycznym THINKTANK oraz ośrodku analitycznym SpotData.
Hervé Dumez
Absolwent ENS-Ulm (1978), doktor socjologii, doktor habilitowany w dziedzinie ekonomii i zarządzaniu. Jest profesorem CNRS. Kieruje Interdyscyplinarnym Instytutem Innowacji (I3, UMR 9217). Jest autorem lub współautorem ponad sześćdziesięciu artykułów w recenzowanych czasopismach (m.in. Academy of Management Review, Journal of Business Ethics, European Management Review, Management, Revue économique) oraz kilkanastu książek, w tym Innover en temps de crise. Réactions et adaptations face à la crise Covid, Presses des Mines (2022) z Benjaminem Loveluckiem i Alexandrem Mallardem, Voyage au cœur du système de santé. 100 témoignages pour apprendre à gérer avec la crise, Eska (2021) z Étiennem Minvielle, Méthodologie de la recherche qualitative, Vuibert (2021), How Business Organizes Collectively. on Trade Associations and Other Meta-Organisations, Edward Elgar, (2020) z Sandrą Renou, Comprehensive Research, Copenhagen Business School Press (2016).
Krzysztof Malaga
Profesor nauk ekonomicznych zatrudniony na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu (UEP). Przedmiotem jego zainteresowań naukowych są mikroekonomia, makroekonomia, ekonometria, ekonomia matematyczna, teoria wzrostu i rozwoju gospodarczego. Jest autorem lub współautorem 2 monografii, 5 podręczników do mikroekonomii, w tym 2 w języku angielskim, ponad 60 artykułów opublikowanych w językach angielskim, francuskim i polskim, 9 skryptów do ekonomii matematycznej, współredaktorem 3 monografii w języku francuskim. Pełnił funkcje prodziekana Wydziału Ekonomii oraz Wydziału Informatyki i Gospodarki Elektronicznej (WIGE), kierownika studiów doktoranckich na WIGE, a następnie dziekana WIGE na UEP. Był tłumaczem 11 monografii francuskich, które miały dotąd 30 wydań w Polsce. Aktualnie jest dyrektorem Instytutu Informatyki i Ekonomii Ilościowej na UEP. Pełni funkcję dyrektora naukowego Association Internationale des Economistes de Langue Française (AIELF) w Paryżu oraz redaktora naczelnym czasopisma Revue Internationale des Economistes de Langue Française (RIELF) publikowanego od 2016 roku we współpracy miedzy AIELF (Francja), Uniwersytetem Bernardo O’Higginsa w Santiago de Chile (Chile) oraz UEP. Jest również ekspertem i wykładowcą ESFAM AUF w Sofii. Od 2021 roku jest Kawalerem Orderu Palm Akademickich.
Małgorzata Molęda-Zdziech
Socjolożka, politolożka; doktor habilitowany nauk społecznych w dyscyplinie nauk o polityce i administracji. Kierownik Katedry Studiów Politycznych w Instytucie Studiów Międzynarodowych Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH. W latach 1998-2001 wicedyrektorka w Polsko-Francuskim Programie Studiów Europejskich SGH/Sciences PO Paris. Od listopada 2017 do marca 2020 roku pełniła obowiązki Dyrektora Biura Promocji Nauki PolSCA Polskiej Akademii Nauk w Brukseli. Członkini Rady Dyscypliny nauki o polityce i administracji. Zainteresowania badawcze koncentrują się wokół: komunikowania, mediów i mediatyzacji życia publicznego oraz lobbingu i grup interesu na poziomie narodowym i europejskim. Członkini: Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej, Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, Zarządu Stowarzyszenia Francja-Polska. Jest wiceprezeską międzynarodowej organizacji pozarządowej zajmującej się politykami publicznymi w Europie – Stowarzyszenie Europa (Entretiens Universitaires Réguliers pour l’Administrations en Europe). Autorka i współautorka licznych publikacji o tematyce lobbingu, komunikowania i mediów. Opublikowała m.in „Czas celebrytów. Mediatyzacja życia publicznego”, Difin, 2013, a wraz z J. Misiuna i S. Łubiarz „Amerykańskie wybory w erze postprawdy”, Oficyna Wydawnicza SGH, 2018. Odznaczona francuskim orderem Palm Akademickich (Chevalier des Palmes Académiques).
Anna Pastwa
Adiunkt w Katedrze Transformacji Technologicznej DELab UW. Równocześnie jest badaczką w MIT Computer Science and Artificial Intelligence Laboratory (CSAIL), oraz MIT Sloan School of Management Initiative on the Digital Economy. Doktorat z ekonomii biznesowej oraz dyplom ze sztucznej inteligencji uzyskała na KU Leuven w Belgii. Jej zainteresowania badawcze obejmują tematykę z pogranicza ekonomii, nowych technologii i finansów, w tym interdyscyplinarne studia współzależności między postępem gospodarczym a technicznym.
Kacper Pobłocki
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, antropolog społeczny, wykładowca w Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych i wice-kierownik studiów miejskich na UW. Absolwent Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie, University College w Utrechcie oraz stypendysta Uniwersytetu Miejskiego w Nowym Jorku. Współautor Anty-bezradnika przestrzennego (z Lechem Merglerem i Maciejem Wudarskim) oraz Architektury niezrównoważonej (z Bogną Świątkowską). Jego praca doktorska The Cunning of Class: Urbanization of Inequality in Post-War Poland została wyróżniona Nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Książka Kapitalizm. Historia krótkiego trwania otrzymała Nagrodę „Economicus” dla najlepszej polskiej książki ekonomicznej roku, a „Chamstwo” znalazła się w finale Nagrody Literackiej „Nike” oraz otrzymała nominację do Nagrody im. Marcina Króla.
Mariusz Próchniak
Profesor nauk społecznych w dyscyplinie ekonomia i finanse. Od 2015 roku doktor habilitowany w dziedzinie nauk ekonomicznych w dyscyplinie ekonomia (tytuł osiągnięcia naukowego – powiązany tematycznie cykl publikacji): Modelowanie wzrostu gospodarczego i realnej konwergencji w ujęciu teoretycznym i empirycznym ze szczególnym uwzględnieniem roli czynników instytucjonalnych. W latach 1997-2002 studiował w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie na kierunku Metody ilościowe i systemy informacyjne (dyplom z wyróżnieniem). Pracuje w SGH od 2002 roku – początkowo jako asystent, następnie adiunkt i profesor uczelni, a obecnie – profesor. Zainteresowania naukowe obejmują makroekonomię, a w szczególności zagadnienia związane ze wzrostem gospodarczym i realną konwergencją, a także modelami kapitalizmu. Jest autorem wielu artykułów, opublikowanych m.in. w czasopismach Economic Modelling, Eastern European Economics, Post-Communist Economies, Gospodarka Narodowa, Ekonomista, Bank i Kredyt. Brał udział w realizacji wielu projektów badawczych finansowanych m.in. ze środków Narodowego Centrum Nauki i Narodowego Banku Polskiego.
Angelo Riva
Profesor finansów i prodziekan ds. badań w European Business School. Pracownik naukowy w École d’économie de Paris oraz współpracownik naukowy Louis Bachelier Institute. Angelo Riva wykorzystuje metody i teorie z zakresu ekonomii i zarządzania, aby lepiej zrozumieć długoterminowy rozwój firm i instytucji finansowych. Był głównym badaczem projektu H2020 EURHISFIRM i innych projektów naukowych poświęconych rozwojowi infrastruktur badawczych w celu gromadzenia, dostosowywania i wzbogacania długoterminowych danych dotyczących rynków finansowych i spółek. Opublikował liczne artykuły na te tematy w takich czasopismach jak Journal of Monetary Economics, Economic History Review, Business History, Explorations in Economic History, Cliometrica.
Aleksander Sulejewicz
Nauczyciel akademicki, profesor SGH. Studiował w University of Sussex (M. Phil in Development Studies) i w Carleton University (Advanced Course in Management Studies). Pełnił funkcje adjunct assistant professor na University of Minnesota (CSOM oraz HHH) i prodziekana Studium Dyplomowego i Programu DMBA w SGH. Zainteresowania badawcze: ekonomia instytucjonalna, interdyscyplinarne badania nad rozwojem (development studies), metodologia i filozofia ekonomii, analiza kosztów i korzyści, zarządzanie międzynarodowe. Ekspert NCN (granty), UNIDO (rozwój przemysłowy) i FPAKE (akredytacja). Najważniejsze publikacje: A. Sulejewicz, M. Zaidi, Beyond MBA, Management Education in Transitional Economics, 2010; P. Graca‐Gelert, A. Sulejewicz, The measurement of transaction costs in Poland, 1996‐2014, 2021; A. Sulejewicz, Modelling in the case of a heterodox economist: Success and Failure of Michał Kalecki, Ekonomista, 2021.