Francuski Tydzień Nauk Społecznych LINGWISTYKA 22.03.2023

ŚRODA 22 marca 2023

Miejsce: Uniwersytet Warszawski, ul. Dobra 55, przestrzeń żółtych schodów

Transmisja: YouTube

Język: francuski, polski (tłumaczenie symultaniczne)

Wydarzenie jest częścią programu Dni Frankofonii Instytutu Romanistyki UW.

LINGWISTYKA: Tłumaczenie w epoce cyfrowej – problemy i praktyki

13.30-13.45 Powitanie gości: dr hab. prof. UW Maciej Smuk (Dyrektor Instytutu Romanistyki UW), dr Laurent Tatarenko (Dyrektor OKFiSF UW)

13.45-16.00 Debata

Prowadząca: dr Alicja Jaworska-Kaska (OKFiSF UW)

dr Anna Ciostek (Instytut Romanistyki UW)
prof. Nicolas Froeliger (Université Paris Cité, CLILLAC-ARP-URP 3967)
dr Wojciech Gilewski (tłumacz)
dr Amélie Josselin-Leray (Université Toulouse Jean Jaurès, CCLE-UMR 5263)
prof. Enrico Monti (Université de Haute-Alsace)
prof. Małgorzata Tryuk (Instytut Lingwistyki Stosowanej UW)

Problematyka debaty

W gronie badaczy i praktyków pragniemy zastanowić się nad obecną sytuacją i przyszłością tłumaczenia. Zawód tłumacza jest bowiem wymieniany wśród tych, które pozbawione są przyszłości. Ma to mieć związek z rozwojem i dostępnością narzędzi tłumaczenia automatycznego. Nie zapominajmy jednak, że narzędzia informatyczne usprawniające pracę tłumacza są obecne w ich praktyce od wielu lat. Ale łatwy dostęp do tych narzędzi stanowi zmianę w praktyce zwykłego użytkownika języka. Dawne „rozmówki” w kieszeni podróżnika zostały zastąpione przez aplikację w smartfonie. Można mieć wrażenie, że świat stanął otworem, wraz z całym jego bogactwem językowym i bez pośrednictwa języka wehikularnego, jakim kiedyś była łacina, a obecnie jest język angielski. Pojawia się tu jednak pytanie o istotę tłumaczenia: czy jest ono tylko przełożeniem słów z jednego języka na drugi czy może chodzi o zapośredniczenie językowego obrazu świata, a jeśli tak, na ile jest ono możliwe w procesie automatycznym? Nie chcielibyśmy postrzegać narzędzi tłumaczenia automatycznego jako zagrożenia dla sztuki tłumaczenia. Zadajmy sobie raczej pytanie, jak z nich korzystać, co zmieniają w praktyce tłumacza i w życiu użytkownika języka oraz jak je wykorzystać w dydaktyce. Z tej refleksji wynikają pytania bardziej ogólne. Jaka jest współcześnie rola tłumaczenia, poszczególnych języków narodowych i języka wehikularnego? Jak kształcić tłumaczy dzisiaj i jakie są aktualne nurty w badaniach translatorycznych?

Goście

Anna Ciostek

Adiunkt w Instytucie Romanistyki UW, gdzie uczy języka francuskiego, tłumaczeń pisemnych i ustnych. Jest także praktykującym tłumaczem pisemnym i ustnym oraz tłumaczem przysięgłym języka francuskiego. Autorka rozprawy doktorskiej poświęconej polskiej terminologii unijnej i jej ekwiwalentom w języku ogólnym (brukselizmom). Interesuje się także kulturemami – językowymi elementami kodu kulturowego, rozpoznawalnymi dla użytkowników danego języka w obrębie pewnej społeczności, silnie konotowanymi, a nabierającymi szczególnego wymiaru w kontakcie między językami. Prowadzi badania związane zwłaszcza z tłumaczeniem kulturemów powstałych w realiach II wojny światowej.

Nicolas Froeliger

Absolwent ESIT (Paris) w 1987 r., Nicolas Froeliger był przez 17 lat tłumaczem w założonej i prowadzonej do 2018 r. spółce Architexte Sarl. Lektor od 1992 r., wykładowca translatoryki od 2003 r. i profesor od 2014 r., kieruje programem master professionnel ILTS (Industries de la langue et traduction spécialisée : http://formations-pro.eila.univ-paris-diderot.fr/) na Uniwersytecie Paris Diderot. W 1995 r. obronił rozprawę doktorską poświęconą literaturze amerykańskiej (Thomas Pynchon), a następnie zajął się w swoich badaniach na konkretnymi metodach uprawiania tłumaczenia użytkowego, co doprowadziło do publikacji ponad sześćdziesięcu artykułów naukowych i pracy Les Noces de l’analogique et du numérique – De la traduction pragmatique (Belles lettres, 2013); był również redaktorem lub współredaktorem kilkunastu publikacji zbiorowych. Jest pomysłodawcą Traductologie de plein champ, serii konferencji międzynarodowych (od 2017 r.), które są miejscem spotkania tłumaczy zawodowych, badaczy i studentów wokół konkretnych zagadnień translatorycznych oraz współorganizatorem cyklu konferencji (od 2011 r.), które stowarzyszają środowiska związane z przekładem, translatoryką i przetwarzaniem języka naturalnego. Jest jednym z dyrektorów (Centre d’études de la traduction : http://cet.univ-paris-diderot.fr/) i wiceprzewodniczącym (przewodniczącym w latach 2014-2018) AFFUMT (Association française des formations universitaires aux métiers de la traduction : https://affumt.wordpress.com/), w ramach którego jest autorem portalu http://www.recherche-traductologie.fr/. Stworzył również i prowadzi również listę mailingową wokół zagadnień translatoryki francuskojęzycznej traductologie-fr@listes.sc.univ-paris-diderot.fr

Wojciech Gilewski

Absolwent Wyższej Szkoły Języków Obcych Uniwersytetu Warszawskiego (1971), specjalność tłumaczeniowa w zakresie języków francuskiego i hiszpańskiego, dyplom magistra językoznawstwa stosowanego (1972), École supérieure d’interprètes et de traducteurs de Paris-Sorbonne (1979-1980), doktor nauk humanistycznych (1981). Od 1972 roku praca naukowo-dydaktyczna na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1990-1995 sekretarz ambasady RP w Buenos Aires. Były prezes Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich (1999-2002). Tłumacz przysięgły j. francuskiego i hiszpańskiego (2006). Niezależna działalność gospodarcza, od roku 1997 do dnia dzisiejszego, w dziedzinie usług tłumaczeniowych oraz nauczania języków obcych, w tym osobiste wykonawstwo tłumaczeń w zakresie języka francuskiego i hiszpańskiego.

Dorobek:

– nieopublikowana rozprawa doktorska p.t. „Psycholingwistyczne aspekty procesu tłumaczenia”;

– kilkanaście artykułów w pismach specjalistycznych z dziedziny teorii, praktyki oraz dydaktyki tłumaczenia;

– kilkadziesiąt wydanych w kraju oraz za granicą tłumaczeń literackich oraz specjalistycznych z języka francuskiego i hiszpańskiego na polski i vice versa;

– napisy francuskie i hiszpańskie do kilkudziesięciu pełnometrażowych filmów polskich (w tym nagradzanych na festiwalu w Cannes);

– autor wersji polskiej do kilkudziesięciu filmów francuskich emitowanych w działających w Polsce stacjach telewizyjnych.

Współpraca tłumaczeniowa z Krajową Radą Notarialna, IPN Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Orange, NIK, Kolegium Europejskie oraz, między innymi, Clifford Chance, Baker & McKenzie, Linklaters, Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, Stolarek & Grabalski, Sikorski & Majewski – Spółka Adwokacka, Porwisz i Partnerzy – Adwokaci i Radcowie Prawni, Janowski Kulczycki, Dyrda-Szymański-Kondratowicz, Wardyński i Wspólnicy sp.k., Drzewiecki, Tomaszek i Wspólnicy Sp. Komandytowa, DWF.

Kawaler francuskiego Narodowego Orderu Zasługi – 2013.

Członek Polskiego PEN Clubu – 2016.

Członek ZAiKS.

Amélie Josselin-Leray

Amélie Josselin-Leray wykłada translatorykę i językoznawstwo angielskie na Uniwersytecie Toulouse Jean-Jaurès. Kierowała wydziałem Traduction, Interprétation et Médiation Linguistique tego uniwersytetu (2015-2020) ; obecnie jest odpowiedzialna za program studiów Master Traduction Interprétation et Médiation Linguistique pod egidą EMT (European Master’s In Translation). Prowadzi zajęcia z językoznawsta kontrastywnego, metodologii tłumaczenia profesjonalnego, przekładu literatury dziecięcej, tłumaczenia tekstu czytanego (traduction à vue), terminologii i technologii przekładu (tłumaczenie automatyczne, językoznawstwo korpusowe). Jej badania prowadzone w ramach Unité Mixte de Recherche (UT2J/CNRS) CLLE (Cognition, Langue, Langage, Ergonomie) dotyczą leksykologii, leksykografii, terminologii i użycia narzędzi w procesie tłumaczenia (korpus, TAO, TA).

Enrico Monti

Enrico Monti jest wykładowcą języka angielskiego na Uniwersytecie Haute-Alsace, gdzie od 2016 r. kieruje programem Master LEA TST, Traductions Scientifiques et Techniques ; jest również członkiem sieci badawczej EMT. Doktor Uniwersytetu Bolońskiego, członek ILLE (UR 4363), w swoich badaniach zajmuje się tłumaczeniem metafor, przekładem ponownym i przekładem zbiorowym. Wśród jego publikacji poświęconych translatoryce można wymienić (współredakcja): Autour de la retraduction (Paris, Orizons, 2011), Tradurre figure/Translating Figurative Language (Bologna, BUP, 2014), Traduire à plusieurs/Collaborative translations (Paris, Orizons, 2018) oraz Traduire la littérature grand public et la vulgarisation scientifique/Translating Popular Fiction and Science (w druku). Obecnie przygotowuje, wraz z Carole Fillière, monograficzne wydanie czasopisma kanadyjskiego (Traduction, Terminologie, Rédaction) sur La subjectivité dans la retraduction collective (2024).

Małgorzata Tryuk

Profesorka zwyczajna w Instytucie Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, kierowniczka Zakładu Badań nad Przekładem Ustnym i Audiowizualnym ILS, redaktorka i autorka monografii, artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych w językach polskim, francuskim i angielskim na temat terminologii, przekładu pisemnego i ustnego (konferencyjnego i środowiskowego), zwłaszcza na temat historii oraz etyki w przekładzie, także na temat przekładu audiowizualnego. Członkini European Society for Translation Studies EST, Akademickiego Stowarzyszenia Romanistów Polskich PLEJADA oraz Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich STP.