Demokracja spożywców. Ideologia kooperatyzmu poza dobrem publicznym i własnością prywatną | dr Bartłomiej Błesznowski | 2.12.2025

2.12 BARTŁOMIEJ BŁESZNOWSKI, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Demokracja spożywców. Ideologia kooperatyzmu poza dobrem publicznym i własnością prywatną

 

Abstrakt

W swoim wystąpieniu pragnę poddać analizie historię polskiego kooperatyzmu jako przykład „ideologii mniejszej” funkcjonującej na obrzeżach dominujących dyskursów politycznych lewicy w latach 1905–1949. Spróbuje zbadać ewolucję kooperatyzmu od jego emancypacji jako odrębnego nurtu ideowego i reżimu dobra wspólnego, aż po stopniowe podporządkowanie państwowemu socjalizmowi w dobie stalinowskiej wpisujące go w obszar własności publicznej. Główna oś narracyjna oparta będzie na dwóch kluczowych momentach politycznych: kongresie spółdzielczym w 1923 roku, podczas którego ukształtował się podział na frakcje neutralistyczne i klasowe w polskiej spółdzielczości, oraz „bitwie o handel” (1947–1949), w wyniku której spółdzielczość została podporządkowana polityce gospodarczej państwa komunistycznego. Wiwisekcja asymetrycznego paradygmatu pojęciowego „powszechność–klasa”, który posłużył jako narzędzie ideologicznego formowania tożsamości ruchu, pozwoli na nakreślenie dynamicznego obrazu kooperatyzmu jako pola walk ideowych. Twierdzę, że wymazanie ze sfery publicznej pojęć, takich jak “kooperatyzm” i “kooperatywa” (a pozostawienie jedynie “spółdzielczości” i “spółdzielni”) po 1949 roku oznaczało nie tylko polityczne zwycięstwo stalinizmu, ale także utratę realnego, asocjacyjnego modelu demokracji gospodarczej, który kształtował polskie wyobrażenia od końca XIX wieku.

 

Bio

Bartłomiej Błesznowski, PhD, historyk idei i socjolog historyczny, adiunkt w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią intelektualną kooperatyzmu, związkami pomiędzy naukami społecznymi i XIX-wiecznymi ideologiami politycznymi, radykalnymi koncepcjami ekonomii politycznej. Napisał i zredagował szereg książek poświęconych myśli Michela Foucaulta, historii idei politycznych w Polsce i spółdzielczości. Prowadził także kilka grantów NPRH, między innymi – we współpracy z dr Aleksandrą Bilewicz – „Tradycje polskiego kooperatyzmu”. Jest członkiem Community Economies Research Network, Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies, History of Concepts Group, Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Jest laureatem kilku nagród, m.in. Stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla Wybitnych Młodych Naukowców, stypendystą rządu francuskiego France Excellence SSHN oraz programu Bekker NAWA. Aktualnie – w ramach grantu OPUS NCN – pracuje nad monografią poświęconą ideologii polskiego kooperatyzmu w kontekście modernizacji, oraz – razem z prof. Dieterem Haselbachem i dr. Mikołajem Ratajczakiem – tomem poświęconym środowiskowej historii nauk społecznych w XIX wieku. Działa jako aktywista ruchu kooperatyw spożywczych w Polsce.

 

2.12.2025 wtorek 

godz. 16.45-18.15 

 

Spotkanie w języku polskim 

Biblioteka OKF na ulicy Dobrej 55 (III piętro, pokój 3.012) 

Spotkanie otwarte dla publiczności. Chęć uczestnictwa w spotkaniu prosimy zgłaszać na adres: r.szymanski9@uw.edu.pl i e.sieczka@es.uw.pl